Każdy miłośnik gadów powinien umieć odpowiedzieć na pytanie, co jedzą węże. Zanim jednak dokonamy przeglądu pokarmu dla węży, zwróćmy uwagę na różnorodność zwierząt z tego podrzędu. To zmiennocieplne zwierzęta należące do rzędu łuskonośnych. Do tej pory odkryto i opisano około 3971 gatunków, które występują na całym świecie poza Antarktydą. Rodzimych gatunków tych zwierząt nie posiadają też Hawaje, Islandia, Irlandia i Nowa Zelandia. Polskie węże reprezentuje 5 gatunków: gniewosz plamisty, wąż Eskulapa, zaskroniec zwyczajny, zaskroniec rybołów i żmija zygzakowata. Drugim podrzędem w rzędzie łuskonośnych są jaszczurki. Jaszczurki w Polsce są reprezentowane przez 3 gatunki, z czego jeden z nich – padalec, do złudzenia przypomina węża. Każdy z tych gatunków zwierząt objęty jest ochroną prawną.
Spis treści
Czym karmić węża?
Jedzenie dla węża różni się w zależności od tego, jaki gatunek posiadamy w prywatnej hodowli terrarystycznej. Weźmy za przykład najpospolitszy gatunek węża będący zwierzęciem domowym. Co je wąż zbożowy? Pokarm dla tego zwierzęcia musi być dostosowany do jego wielkości, a składa się głównie z łatwo dostępnych mrożonych zwierząt karmowych. W sklepach zoologicznych najczęściej spotyka się mrożone gryzonie. Podstawę diety mogą stanowić myszy, ale nie ma przeciwwskazań do podawania osesków szczurzych czy młodych przepiórek. Podstawową zasadą, o której należy pamiętać, jest to, że pokarm nie może przekroczyć 1,5 szerokości najszerszego miejsca na ciele węża. Pokarm dla węża musi być kompletnie rozmrożony, dlatego nie powinno się go podawać za szybko po wyjęciu z zamrażarki.
Wszystkie węże są zwierzętami drapieżnymi, co oznacza, że żywią się wyłącznie pokarmem zwierzęcym. Ofiarami tych beznogich mięsożerców padają różne ssaki, ptaki, ryby, inne gady, a także płazy, owady. Ważnym elementem diety niektórych gatunków są także jaja. Pięć niedawno odkrytych, rodzimych dla Ekwadoru węży ślimaczarzy żywi się wyłącznie ślimakami. Łącznie poznano 75 różnych gatunków preferujących te mięczaki w swojej diecie. Aby skutecznie polować na ślimaki, węże specjalizujące się w spożywaniu tego rodzaju pokarmu posiadają więcej zębów z prawej strony pyska niż z lewej, ponieważ muszle ślimaków zazwyczaj są prawoskrętne. Z innego artykułu na naszym portalu dowiecie się, co jedzą ślimaki. Afrykański wąż jajożer potrafi połykać w całości jaja ptaków. Nie posiada on zębów, a kruszenie skorupek jaj umożliwiają mu wypustki wewnętrznej krawędzi kręgosłupa. Zatrzymane w przełyku fragmenty skorupek są wypluwane.
Bardzo rzadko wspomina się o stawonogach w diecie tych zwierząt, warto zatem zadać pytanie, czy węże jedzą pająki lub owady? Tak! Małe węże nie są w stanie upolować dużej zdobyczy, nawet jeśli posiadają obezwładniający ofiarę jad. Idealnym pokarmem, którego w naturze jest najczęściej bardzo dużo, są zatem właśnie stawonogi. Jedyny haczyk w tej sytuacji to fakt, że pająki również mogą być jadowite. Mogą one wtedy skutecznie obronić się przed wężem, paraliżując go.
Co jedzą małe węże?
Młode węże jedzą pokarm adekwatny do swojej wielkości, najczęściej odpowiadający temu, co jedzą węże dorosłe. W zależności od gatunku mogą zatem żywić się nowonarodzonymi ssakami, niewielkimi owadami, dżdżownicami, ślimakami, jajami ślimaków, narybkiem, kijankami, innymi wężami lub pisklętami. Nietrudno zatem wyobrazić sobie, co je wąż wkrótce po wyjściu z jaja, wiedząc, z jakim gatunkiem mamy do czynienia.
Wiem już, że kijanki wpisują się w dietę łuskonośnych, ale czy węże jedzą żaby? Oczywiście, że tak, a najlepszym tego przykładem jest nasz rodzimy zaskroniec. Główne elementy diety tego gatunku to żaby i ropuchy, które uśmierca bez użycia ani jadu, ani duszenia w splotach ciała.
Ile je wąż?
W zależności od wieku węże jedzą z różną częstotliwością. Co ile je wąż? Młode polują zdecydowanie częściej niż dorosłe. Jest to związane z ich okresem wzrostu i zwiększonym zapotrzebowaniem na substancje odżywcze. W niedługim od wyklucia czasie mogą jeść nawet dwa razy w tygodniu, kiedy starsze osobniki zadowolą się jednym posiłkiem na 2-3 tygodnie. Apetyt samicy po sezonie rozrodczym może się znacznie zwiększyć. Dorastający do 10 metrów długości pyton siatkowy, który jest w stanie upolować i zjeść warana czy dużą świnię domową, może jeść tylko 4-5 razy w roku. Jest to zależne od wielkości ofiary, ponieważ duże ssaki będą trawione znacznie dłużej niż małe. Pyton powyżej pierwszego roku życia powinien pożywiać się regularnie co 10-14 dni. Największe węże, takie jak np. anakondy, po spożyciu wyjątkowo dużej ofiary kolejny pokarm mogą przyjąć dopiero rok później!
Podczas trawienia pokarmu wąż zazwyczaj jest ociężały i mało aktywny, ponieważ całą energię przeznacza na funkcjonowanie układu pokarmowego i sprawne trawienie. W tym czasie jest on szczególnie narażony na ataki ze strony innych drapieżników. W niedługim czasie po połknięciu pokarmu zwierzę znajdujące się w sytuacji zagrażającej jego bezpieczeństwu jest w stanie zwrócić ofiarę, a tym samym umożliwić sobie szybką ucieczkę.
Jak węże jedzą?
Wiemy już, jakie zwierzęta najczęściej padają ofiarami węży. Pozostaje jeszcze dowiedzieć się, jak jedzą węże. Nie mają one kończyn, którymi mogłyby przytrzymywać pokarm, a na dodatek są drapieżnikami, które w naturze przyjmują żywe zwierzęta jako pożywienie. Aby sprawnie i szybko obezwładniać ofiary, niektóre węże wykształciły zęby jadowe. Zawierają one w środku pusty kanalik, którym jad odprowadzany jest z gruczołów jadowych do ciała zwierzęcia, w które zostały wbite wyjątkowo ostre zęby. Jad poraża układ nerwowy ofiary, prowadząc do zatrzymania pracy serca i płuc lub powodując obszerne krwawienie wewnętrzne.
Inną grupą węży są dusiciele, takie jak np. boa, pytony czy anakondy. Uśmiercają one swoje ofiary poprzez bardzo mocne ściskanie ich splotami niesamowicie umięśnionego ciała. Polowanie najczęściej rozpoczyna się od zwinięcia się i ukrycia w najlepszej możliwej kryjówce. Po namierzeniu przy pomocy termo i chemoreceptorów zbliżającej się przyszłej ofiary, wąż prostuje odcinek znajdujący się za głową i szykuje się do gwałtownego wyrzucenia swojego ciała w stronę niczego niespodziewającego się zwierzęcia. Po chwyceniu ofiary mocnymi szczękami momentalnie owija się wokół niej, często powodując pękanie żeber i uniemożliwiając jej oddychanie. Węże nie przeżuwają pokarmu ani nie odgryzają jego kawałków. Zamiast tego połykają upolowane zwierzęta w całości. Pozwala im na to charakterystyczna budowa czaszki. Żuchwa węży jest bardzo elastyczna, a jej dwie połówki nie są ze sobą połączone. Wiele stawów w czaszce umożliwia na tyle szerokie otwarcie paszczy, że wąż jest w stanie zmieścić w niej ofiarę o większej średnicy ciała niż średnica ciała samego węża.
