Gady, w tym jaszczurki polskie, stanowią najmniejszą grupę kręgowców zamieszkującą nasz kraj. Żyje tu zaledwie dziewięć gatunków ich przedstawicieli: jeden gatunek żółwia, cztery gatunki węży i cztery gatunki jaszczurek. W naszym kraju można spotkać: jaszczurkę zwinkę, jaszczurkę żyworodną, murówkę zwyczajną i padalca zwyczajnego, zwanego też jaszczurką beznogą. Czy wszystkie jaszczurki występujące w Polsce są objęte ochroną gatunkową? Poznaj te niesamowite gady i dowiedz się, czy spotkanie z nimi może być niebezpieczne dla człowieka.
Spis treści
Największa jaszczurka w Polsce
Jaszczurki w Polsce można spotkać od morza Bałtyckiego po same Tatry. Wspomnieliśmy już, że występują u nas cztery gatunki jaszczurek. Która z nich jest największa? W naszym kraju, oprócz już wymienionych, do niedawna można było spotkać jaszczurkę zieloną, której ciało osiągało 35 centymetrów długości i było w charakterystycznym zielonym kolorze. Niestety aktualnie już jej nie spotkamy. Gdzie więc możemy ją znaleźć? Na pewno warto szukać jej na południu Europy. Można ją spotkać głównie o poranku, gdy jest najbardziej aktywna. Mimo że była największą jaszczurką w Polsce, zdjęcia ciężko było jej wykonać, ponieważ jak na osobnika swoich rozmiarów poruszała się bardzo szybko. Dlatego często zdarzyło jej się uciec zanim zdążyliśmy wyciągnąć aparat w celu jej sfotografowania.
Najpospolitsza jaszczurka w Polsce
Najpospolitszą jaszczurką w naszym kraju jest oczywiście zwinka. To najczęściej spotykany gad, który chętnie zamieszkuje nasze ogrody. Jest to bardzo zwinna jaszczurka, w Polsce samce tego gatunku dorastają nawet do 28 centymetrów, a samice maksymalnie do 23,5 centymetra. Zwierzęta te są koloru szaro-brązowego z widocznymi czarno-białymi kropkami, a także charakterystycznymi dwiema ciemnymi pręgami, które to biegną wzdłuż całej długości ich ciała. Co ciekawe, samce w okresie godowym stają się zielone, dlatego mogą być łatwo pomylone z jaszczurką zieloną, której w Polsce już raczej nie spotkamy. Jaszczurka zwinka ma silne kończony zakończone ostrymi pazurami, dzięki którym może się wspinać i bardzo szybko poruszać. Głowa jaszczurki jest masywna, ale to ogon stanowi ponad połowę długości jej ciała. Jest to jedyna niebieska jaszczurka w Polsce, ponieważ jej głowa może przybierać odcień niebieski w okresie godowym.
Padalec zwyczajny często jest mylony z zaskrońcem lub żmiją. Jest to jednak jedyna beznoga jaszczurka w Polsce. Jej ciało osiąga długość 20 centymetrów i ma charakterystyczną brązową lub szarą barwę, czasami z lekko widocznym wzorem na górnej części ciała. Przedstawiciele tego gatunku, którzy mają ten element bardziej wyraźny i ciemniejszy, często są myleni ze żmiją, z którą mają niewiele wspólnego. A jak odróżnić padalca od zaskrońca? Przede wszystkim zaskrońce są bardziej szare, z dwiema żółtymi kropkami na głowie, a ich długość wynosi nawet 1,5 metra. Jaszczurki natomiast są dość łagodne i zamieszkują głównie łąki i lasy. Poruszają się dość nieporadnie.
Kolejnym ciekawym gatunkiem jest jaszczurka żyworodna, w Polsce rzadko spotykana w naszych ogrodach. Gad ten jest niewielki, osiąga maksymalnie 12 centymetrów. Kolor ciała jest brązowy lub niemal czarny. Może ona mieć też ciemne plamki, które biegną wzdłuż jej ciała w nieregularnych szlaczkach. Jest to jedyna czarna jaszczurka w Polsce, którą można spotkać na bagnach, w lasach i górach.
Ostatnim gatunkiem zamieszkującym nasz kraj jest jaszczurka murowa, w Polsce można ją spotkać tylko w południowo-zachodnich rejonach, głównie wśród skał. Tam ma zapewnione odpowiednie ciepło oraz spokój. Wielkościowo jest podobna do zwinki, jednak nie jest aż tak masywna. Jej barwa jest brązowo-szara z wyraźnymi, ciemnymi kropkami na grzbiecie.
Jadowite jaszczurki w Polsce
Czy istnieją jadowite jaszczurki w Polsce? Na szczęście jaszczurki żyjące na terenie naszego kraju nie są groźne, więc nie należy się ich obawiać. Wszystko to, co jedzą jaszczurki, w Polsce jest dla nich łatwo dostępne. Żywią się głównie owadami, w tym dżdżownicami, ślimakami czy pająkami. Większość z nich jest owadożerna, ale zdarzają się osobniki, które dopuszczają się kanibalizmu w obrębie swojego gatunku. Niektóre osobniki mogą żywić się na przykład małymi myszami, które również mogą stanowić pokarm dla węża zbożowego. Jednak nigdy nie zaatakują one człowieka.
Czy jaszczurka gryzie? Zasadniczo złapana przez człowieka boi się nas znacznie bardziej niż my jej, a jej reakcja jest taka sama, jak w przypadku polujących na nią drapieżników. W momencie zagrożenia jaszczurka ze strachu odrzuca ogon. Gdyby jednak zdarzyło się, że jaszczurka nas ugryzie, nie ma powodu do obaw, ponieważ żaden z żyjących na terenie Polski gatunek nie jest jadowity i niebezpieczny dla człowieka. Może jedynie zostać niewielki ślad po ugryzieniu, ponieważ jaszczurki posiadają ostre zęby.
Czy wszystkie jaszczurki występujące w Polsce są objęte ochroną gatunkową?
Wszystkie jaszczurki w Polsce są pod ochroną gatunkową. Zatem nie wolno ich łapać i hodować w domu. Wiele osobników trzymanych w niewoli nie dożywa nawet sędziwego wieku. Gady te są bardzo pożyteczne, choćby przez to, co jedzą.
Oprócz wymienionych już gatunków jaszczurek na terenie naszego kraju można spotkać też jeszcze dwa gatunki płazów. Są bardzo podobne budową ciała do jaszczurek, które są gadami. Przedstawicieli tych płazów można również znaleźć w naszych ogrodach, jeśli posiadamy np. oczko wodne – są to cztery gatunki traszek oraz salamandry występujące w górach. Bardzo często traszki są brane za jaszczurki wodne, w Polsce również wszystkie ich gatunki są pod ochroną.
Jeśli decydujesz się na wybór pupila w postaci przedstawiciela tego gatunku, może warto rozpatrzyć nieco bardziej egzotyczny okaz, jak np. agama brodata. Agamy są większe, ale nadają się do domowej hodowli, jednak należy pamiętać, że są bardzo wymagającym i wrażliwym na błędy chowu gatunkiem. Jeżeli natomiast nie chcesz, aby była to jaszczurka, to możesz wybrać spośród innych gadów. W sklepie zoologicznym znajdziesz węże czy żółwie. Terrarystyka to obszerna dziedzina wiedzy, która dotyczy budowania, planowania i urządzenia, a także prowadzenia terrarium oraz hodowli trzymanych w nim roślin i zwierząt, takich jak skorpiony, ptaszniki czy płazy.
