Zooterapia to nic innego jak terapia z udziałem zwierząt. Chyba nikogo nie trzeba zresztą przekonywać do ich dobroczynnego wpływu na człowieka. Stąd też i pomysł, żeby w taki właśnie sposób wspierać różne formy leczenia osób chorych. Pomysł wcale nienowy, bo sięgający korzeniami do starożytności. Ale co to jest zooterapia? Jak przebiega? Dla kogo jest przeznaczona? Jakie są jej rodzaje? Skąd w ogóle taka koncepcja? Poniżej odpowiadamy na wszystkie pytania.
Spis treści
Co to jest zooterapia?
Zooterapia to – najprościej rzecz ujmując – terapia z udziałem zwierząt. Stanowi formę wsparcia różnych rodzajów leczenia i rehabilitacji osób chorych. Adresowana jest zarówno do dzieci, jak i dorosłych. To przy tym zazwyczaj tylko jedna z części terapii. Stąd też ma charakter wspomagający i uzupełniający. Wykorzystuje się ją często w przypadku zaburzeń psychicznych, chorób neurologicznych oraz niepełnosprawności.
Terapia ze zwierzętami może mieć różną formę. Obejmuje przy tym rozmaite rodzaje interakcji z psami, końmi, kotami itp. To zwykle bliska styczność poprzez dotyk i różnego rodzaju aktywności.
Podczas zooterapii dla dzieci najmłodsi uczestniczy często spontanicznie nawiązują ze zwierzętami silną więź. Warto jednak wiedzieć, że bezpośredni kontakt nie jest wcale konieczny. Wszystko zależy tu bowiem od woli pacjenta.
Efekty zooterapii bywają zadziwiające. Leczenie zwierzętami poprawia stan fizyczny i psychiczny człowieka. Wpływa pozytywnie na jego funkcje poznawcze i społeczne oraz ogólne funkcjonowanie.
Historia zooterapii
Zooterapia, zwana również animaloterapią, uwydatnia rolę zwierząt w procesie zdrowienia i rozwoju człowieka. Za jeden z kluczowych okresów w jej historii uznaje się lata 60. XX. Wówczas to amerykański psychiatra Boris Levinson nawiązał kontakt z chorym za pośrednictwem swojego psa. Użył też po raz pierwszy terminu „pet therapy”. Jego teoria wkrótce zyskała sporą popularność i uznanie. Od tamtego momentu zaczęły powstawać liczne ośrodki zooterapii, gdzie przeprowadzane są zajęcia terapeutyczne z udziałem zwierząt.
W tym kontekście często przywołuje się amerykańską organizację Delta Society, powstałą w 1977 roku. Ta do dziś zajmuje się tematyką zooterapii i propagowaniem jej idei. Jest też największą i najbardziej znaczącą organizacją tego rodzaju na całym świecie.
Co ciekawe, udział zwierząt w procesie leczenia wcale nie jest wymysłem XX wieku. Zalety kontaktu z nimi dostrzegał już podobno Hipokrates. Tym samym historia zooterapii sięga korzeniami aż do samej starożytności. Pewne wzmianki o dobroczynnym wpływie zwierząt na funkcjonowanie człowieka pochodzą także z IX wieku.
Zooterapia – rodzaje
Z uwagi na indywidualne potrzeby oraz stan pacjenta wyróżnia się trzy rodzaje zooterapii. Są to:
- AAT (ang. Animal Assisted Therapy) – terapia z udziałem zwierząt. To zaplanowane działania terapeutyczne zorientowane na konkretne efekty i cele;
- AAA (ang. Animal Assisted Activities) – zajęcia z udziałem zwierząt. To swobodne aktywności i zabawy terapeutyczne, mające na celu nawiązanie więzi ze zwierzętami.
- AAE (ang. Animal Assistes Education) – edukacja z udziałem zwierząt. To działania wspierające i uzupełniające.
Do najczęściej stosowanych form zooterapii w Polsce należy hipoterapia (czyli terapia z końmi) oraz dogoterapia/kynoteralia (czyli terapia z psami). Sporą popularność ma także terapia z kotami, czyli tzw. felinoterapia.
Zooterapia – jakie zwierzęta?
Zooterapia w Polsce – jak już powyżej wspomniano – opiera się przede wszystkim na terapii z udziałem koni, psów oraz kotów. Są to zwierzęta, które bardzo często wykorzystuje się do kontaktu z osobą chorą, by wesprzeć proces jej leczenia. Po specjalnym szkoleniu świetnie się do tego nadają. Z całą pewnością warto jednak wiedzieć, że możliwości pod tym względem są dużo szersze. A jakie zwierzęta w zooterapii mogą brać jeszcze udział w procesie terapeutycznym?
Zapewne wielu z nas słyszało o terapii z delfinami (tzw. delfinoterapii). Skądinąd, te pływające ssaki są w tym doskonałe. Z być może nieco mniej znanych form terapii wymienić można jeszcze onoterapię (z udziałem osłów), alpakoterapię (z udziałem alpak) oraz cavioterapię (z udziałem świnek morskich).
Zooterapia – dla kogo?
Zasadniczo dla wszystkich. Nie ma tu właściwie żadnych ograniczeń wiekowych. Nie istnieją też jakieś konkretne przeciwskazania do zooterapii (poza oczywiście takimi czynnikami jak alergie, słaba odporność, paniczny strach przed zwierzętami itp.). Korzystać z niej mogą więc zarówno starsi, jak i młodsi, niezależnie od stanu zdrowia.
Leczenie poprzez obecność zwierzaka stosuje się najczęściej u osób niepełnosprawnych, a także w przypadku zaburzeń psychicznych i neurologicznych. Co więcej, również przy autyzmie zooterapia może okazać się cennym wsparciem.
Warto też zwrócić uwagę, że terapia dzieci ze zwierzętami wydaje się przy tym najbardziej popularna. Zresztą nie bez powodu. Korzysta z niej przecież mnóstwo małoletnich ze świetnymi wynikami. To też dość nośny i ciekawy temat, o którym po prostu mówi się częściej.
Tymczasem niewiele osób jest świadomych, że zooterapia u seniorów może być także bardzo istotnym elementem procesu leczenia. Udowodniono zresztą, że takie działania pozytywnie wpływają na funkcjonowanie i kondycję psychoruchową osób starszych.
