Identyfikacja ptasich obrączek to temat tego artykułu. Obrączkowanie ptaków jest metodą łatwego i bezinwazyjnego znakowania zwierząt. Służą do tego celu obrączki ornitologiczne, które pozwalają na szybkie i proste oznaczenie danego osobnika. Więcej o tym, jak wygląda cały proces zakładania obrączek ptakom i w jakim celu się to wykonuje, przeczytać można poniżej.
Spis treści
Po co ptakom zakłada się obrączki?
Obrączka na nodze ptaka to widok dobrze znany każdemu ornitologowi. Mianem tym określa się specjalistę w dziedzinie zoologii zajmującej się ptakami w bardzo szerokim pojęciu. Uzbrojonych w lornetki do obserwacji ptaków ornitologów spotkać można na terenach lęgowych ptaków właśnie podczas ich obrączkowania.
Jest to dość trudny i złożony proces składający się z kilku etapów. Aby założyć obrączkę, ptaka trzeba najpierw złapać, a to, w wielu przypadkach, może okazać się nie lada wyzwaniem. Z pomocą przychodzą nam tu przede wszystkim klatki, w których umieszcza się przysmaki i czeka, aż interesujący nas ptaszek wleci do środka. Klatki – łapki, wyposażone są w mechanizmy, które w momencie, gdy osobnik wlatuje do środka, od razu się zamykają. Gdy już uda nam się złapać konkretne zwierzę, należy je dokładnie obejrzeć, zważyć i opisać, zwracając uwagę na jego płeć, wiek, gatunek i ewentualne znaki szczególne. Dodatkowo opisuje się miejsce, czas i okoliczności złapania ptaka, tak aby zgromadzić jak największą liczbę informacji, które mogą zostać wykorzystane w przyszłości. Jeśli ten sam osobnik zostanie schwytany po raz kolejny, znów przechodzi się przez ten sam proces i kompletuje wszystkie informacje, aby móc je potem umieścić w bazie danych i porównać. Obrączki stałe dla ptaków zakłada się na ich nodze, ponieważ oznaczenie zlokalizowane w tym miejscu nie będzie wyrządzać zwierzęciu krzywdy i wywoływać dyskomfortu.
Wszystkie obrączki posiadają indywidualny kod składający się z ciągu cyfr i liter oraz skrócony adres centrali zajmującej się obrączkowaniem ptaków. Obrączka jest dla zwierzęcia niczym dowód tożsamości i pozwala go zidentyfikować przy powtórnym schwytaniu lub obserwacji, nawet po wielu latach. Obrączkując wiele ptaków, różnych gatunków, jesteśmy w stanie dużo się o nich dowiedzieć. Wypuszczając oznaczone ptaki na wolność, istnieje szansa na zebranie informacji o ich późniejszej lokalizacji i stanie zdrowia, jeśli w tym czasie zostaną powtórnie schwytane. Pozwala to na prowadzenie szerokich badań dotyczących różnych gatunków ptaków. Możemy poznawać ich obyczaje, trasy lotów, sposoby żywienia i odchowu młodych piskląt. Obrączkowanie daje nam więc możliwość wglądu w ich podniebne, tak niedostępne dla ludzi, życie.
Jakim ptakom zakłada się obrączki?
Proces obrączkowania kojarzony jest głównie z dzikim ptactwem. Nie ma w tym szczególnie nic dziwnego, ponieważ rzeczywiście ptaki wolno żyjące najczęściej są obiektem badań ornitologów i obrączkuje się je na całym świecie. Środowisko życia ptaków dzikich jest bardzo zróżnicowane, ponieważ występują one w różnych strefach klimatycznych. Ponadto wiele gatunków, takich jak np. dudek (wędrowny), przemierza tysiące kilometrów każdego roku w ciągle zmieniających się warunkach atmosferycznych. Z tego względu obrączki dla ptaków dzikich i drapieżnych wykonywane są z wytrzymałego, odpornego na zniszczenia i korozję materiału, tak aby mogły spełniać swoją funkcję od momentu ich założenia do końca życia.
Czy obrączki przeznaczone są tylko dla ptaków dzikich? Otóż nie. Bardzo dużą grupę ptaków zaobrączkowanych stanowią gołębie pocztowe. W naszym kraju działa Polski Związek Hodowców Gołębi Pocztowych, do którego należy wielu posiadaczy i miłośników tych ptaków. W całym kraju organizowane są liczne wystawy oraz zawody z udziałem ptaków pocztowych. I to właśnie w tym celu zakłada się im obrączki. Gołębie, podobnie jak inne ptaki, mają świetne rozeznanie w terenie. Wypuszczony nawet setki kilometrów od domu jest w stanie w krótkim czasie rozpoznać właściwy kierunek i odnaleźć drogę powrotną do swojego gołębnika. Podczas zawodów mierzony jest czas i liczba gołębi, które wracają do swojego hodowcy, z tego względu każdy osobnik musi mieć swój identyfikator w postaci obrączki.
Obrączkuje się również ptaki latające utrzymywane w domach i ogrodach zoologicznych, takie jak papugi czy kanarki. Dzięki temu w momencie ich ucieczki istnieje szansa na odnalezienie zguby.
Rodzaje obrączek dla ptaków
Dostępne są różne rodzaje obrączek dla ptaków. Mogą one różnić się od siebie zarówno pod względem materiału, z jakiego są wykonane, kształtu, ale też miejsca, w jakim są umieszczane. Do zdecydowanie najpopularniejszych należą niewielkie metalowe obrączki nożne. Są łatwe do założenia, a ich noszenie nie jest uciążliwe dla zwierząt. Sprawdzają się one w przypadku gatunków migrujących. Ptaki odlatujące na zimę i przylatujące na wiosnę znakuje się właśnie tego rodzaju obrączkami, dzięki czemu podczas kolejnych lat życia można obserwować ich rozwój i śledzić podniebne wędrówki.
Mniej popularne, jednak również w niektórych przypadkach stosowane, są tzw. obrączki szyjne. Zakłada się je głównie u łabędzi ze względu na ich charakterystyczną długą szyję. Ten rodzaj obrączek jest zdecydowanie większy, dzięki czemu możliwe jest odczytanie numeru identyfikacyjnego z dużej odległości, bez konieczności łapania ptaka. Najczęściej są one wytwarzane z różnego rodzaju tworzyw sztucznych, np. z plastiku lub gumy.
Jak odczytać obrączkę ptaka?
Numery i symbole obrączek ptaków pozwalają nam w prosty sposób określić np. z jakiego kraju pochodzi schwytany przez nas osobnik. Przyglądając się z bliska ptasiej obrączce, możemy zaobserwować oznaczenia literowe, charakterystyczne dla poszczególnych krajów. Numery obrączek ptaków i oznaczenia na nich zawarte będą różnić się w zależności od kraju, w którym zostały wykonane. Symbole obrączek ptaków z Polski posiadają na pierwszym miejscu literę “T”, litera “S” wskazuje na Chorwację, natomiast “E” – Holandię. Oznaczenia obrączek ptaków mogą nieznacznie odbiegać od ustalonych w kraju norm w sytuacji, gdy prowadzone są badania naukowe, a dany osobnik stanowi część konkretnej grupy badawczej.
Gdzie zgłosić obrączkę ptaka?
Znalazłem obrączkę ptaka – co robić? Gdzie zgłosić obrączkę ptaka i jak się w takiej sytuacji zachować? Przed taką zagwozdką stanęło pewnie wiele osób, które podczas spacerów po lesie czy parku znaleźli obrączkę lub oznaczonego nią osobnika. Przede wszystkim powinniśmy zebrać jak najwięcej informacji. W pierwszej kolejności należy spisać numer wygrawerowany na obrączce i szczegółowo określić datę oraz miejsce znaleziska. Warto również opisać okoliczności znalezienia obrączki (czy była to obrączka znaleziona na ziemi czy na nodze np. martwego ptaka, a może widziana u żywego osobnika za pomocą lornetki). Dodatkową, bardzo cenną, informacją będzie podanie gatunku ptaka, do którego należy obrączka, nie jest to jednak koniecznie, w końcu nie każdy z nas jest ornitologiem. W sytuacji, gdy jest to stara ptasia obrączka bez właściciela, możemy wysłać ją pocztą, wraz z wszelkimi wyżej wymienionymi informacjami zawartymi w liście, na adres Krajowej Centrali Obrączkowania zlokalizowanej w Gdańsku. Jest to jedyna w Polsce kompletna baza obrączek ptaków. Jeśli jednak nie mamy możliwości ściągnięcia obrączki z nogi lub szyi ptaka, wystarczy nam sam jej numer. Wówczas możemy kontaktować się z centralą telefonicznie, mailowo lub poprzez przeznaczony do tego celu formularz dostępny na stronie stacji ornitologicznej. Co w sytuacji, gdy przyleci do nas zaobrączkowany gołąb? Numery ich obrączek możemy zgłaszać również do Polskiego Związku Hodowców Gołębi.
Dlaczego tak ważne jest przekazywanie tego typu informacji do Stacji Ornitologicznych? Obecnie na całym świecie obrączkuje się nawet około 4 milionów ptaków rocznie. Jednak ponowne schwytanie i odczytanie obrączki, a tym samym skompletowanie informacji o ich dalszym losie, udaje się tylko w znikomym procencie przypadków. Dlatego tak ważne jest zgłaszanie znalezionych obrączek. Dzięki temu znacznie zwiększa to możliwości badań ornitologicznych i umożliwia uzyskanie zdecydowanie większej wiedzy na temat zaobrączkowanych osobników.
